برای درک بهتر تاریخچه پوستر، باید به گذشته برگردیم. انسان در طول تاریخ از هنرهای مختلف مانند موسیقی و شعر به عنوان وسایل ارتباطی برای انتقال افکار و احساسات استفاده کرده است. پوستر، به عنوان یک هنر گرافیکی و به منظور اطلاع رسانی به گروهی از افراد، برای بیان مسائل مختلف از جمله سیاسی، اجتماعی، آموزشی، تبلیغاتی یا فرهنگی طراحی شده و در دیوارها و مکان های تبلیغاتی نصب می شود. پوستر، با نام‌های مختلف مانند آفیش، باسمه چوبی، تخته اعلان و پلاکارد، به عنوان یک وسیله آگهی دیواری شناخته می‌شود. این آثار هنری نه تنها به ابزارهای ارتباطی تبدیل شده‌اند، بلکه جزء تاریخچه انتقال اندیشه‌ها و ارزش‌ها نیز محسوب می‌شوند. در این مقاله از جوپنزا که یک شرکت خدمات طراحی و چاپ است همراه ما باشید تا با تاریخچه پوستر در ایران و جهان بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه پوستر در جهان
پوستر، واژه‌ای انگلیسی است که به عنوان آگهی دیواری با ابعاد کم تعریف می‌شود. پوستر جهت اطلاع رسانی به افراد گسترده‌ای از جامعه، طراحی و روی دیوارها و مکان‌های تبلیغاتی نصب می‌شود. نخستین پوسترها به عنوان اعلامیه‌های کوچک در قرون وسطی و روم باستان بر دیوارها مشاهده می‌شدند. این نمایشگاه‌ها اغلب تنها از نوشته تشکیل شده و گاهی تصاویر کوچک حکاکی نیز داشتند.
نخستین پوستر انگلیسی در سال 1871 میلادی تهیه شد، اما ژول شره فرانسوی به عنوان پدر هنر پوستر شناخته می‌شود. پس از جنگ جهانی دوم، هنر پوستر در مراکز تحول اولیه‌اش محدود شد و در کشورهایی چون لهستان، کوبا و ژاپن به اوج خود رسید. در ایران، از دهه 1960 میلادی، با آثار مرتضی ممیز و سایر هنرمندان گرافیک، هنر پوستر تحول یافت.
پوستر چیست؟
پوستر یا دیوارکوب، یک طرح گرافیکی است که جهت ارائه محتوا به مخاطبان در یک نگاه، روی صفحه‌های کاغذی با ابعاد مختلف مانند A4، A3، 50×70 و 100×70 سانتی‌متر استفاده می‌شود. این آثار عمدتاً شامل نوشته ها، طرح ها و نقاشی‌ها هستند و جهت نصب روی دیوارها یا سطوح عمودی طراحی می‌شوند. نمونه پوستر برای جلب توجه یا اطلاع رسانی روی دیوارها و مکان های تبلیغاتی قرار می گیرند و اهداف چند منظوره‌ای دارند. همچنین، در امور آموزشی نیز از پوسترها به طور گسترده استفاده می‌شود. اعلان ها به صورت عمودی یا افقی طراحی می‌شوند و معمولاً ابعاد آنها به نوع کار بستگی دارد.
تاریخچه پوستر در ایران
در تاریخچه پوستر ایرانی، نخستین نمونه های تصویرسازی تزئینی با موضوعات مذهبی را مشاهده می‌کنیم که هنوز هم برخی از آثار مشابه در دسترس است. حدود صد و پنجاه سال پیش، هنرمندان ایرانی به منظور تبلیغات دینی، پوستر را با ترکیبی از فنون ساده (نوشتاری یا تصویری) به همراه آرایش‌ها و نقوش زیبا و خطی‌خوش، طراحی می‌کردند. این دوره می‌تواند به‌عنوان آغاز تاریخ هنر “پوستر” در ایران محسوب شود.
در این اعلان‌ها، خوشنویسی به عنوان عنصر اصلی شناخته می‌شد و در صورت وجود تصویر، رنگ‌های سیاه و سفید یا تک‌رنگ و گاهی آمیزه‌ای از رنگ‌های طبیعی به کار می‌رفتند. هنرمندان، با آگاهی کامل از معنای تبلیغات، آثار خود را تولید می‌کردند و مالک آنها معمولاً آثار را در قاب‌های زیبا در بهترین نقاط خانه یا محل کسب و کار خود نصب می کردند. در متن این اعلان‌ها، از خطوط نسخ، نستعلیق، شکسته و موارد مشابه استفاده می‌شد و در حواشی، به‌صورت کتیبه، خطوط ثلث و نقاشی قرار می‌گرفت که از نظر تصویری به سه دسته تقسیم می‌شدند:
1) اعلان‌هایی که نوشته در آن اولویت داشت و نقش و تزیین، مکمل آن بود؛
2) اعلان‌هایی که تزیین در آن برجسته‌تر بوده و خطوط و نوشته‌ها در میان تزیینات قرار می‌گرفتند؛
3) اعلان‌هایی که تنها از خوشنویسی استفاده می‌شد.
اعلان‌های این دوره بر اساس نیازهای جامعه و سفارش مردم تولید می‌شدند و به دلیل ضعف صنعت چاپ در کشور، تعداد محدودی از آنها باقی مانده‌اند. با گسترش چاپ سنگی، فرهنگ‌ها، حاشیه‌ها و طرح‌های مختلف گل‌بوته‌ها که هنوز هم با نام اسلیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، وجود داشتند. در اعلان‌های دیواری این دوره، اصول تقارن حاکم بود و اصول هنری خاصی در آنها وجود نداشت و اساساً خلاقیت و ابتکارات پوستر را نداشت.
استفاده از تک‌رنگ یا رنگ‌های تند در اعلان‌های تئاتر، سینما و محصولات تجاری یا مطالب سیاسی در چاپ سنگی، با توجه به امکانات آن دوره، مشهود است. با توسعه صنعت چاپ و پیشرفت‌های هنر گرافیک، انواع پوستر به شکل امروزی در ایران جا افتادند و بیشتر از اصول پوسترسازی به سبک غربی الهام گرفتند. پدید آمدن این اعلان‌ها نقشی مهم در اطلاع‌رسانی رسانه‌ای جامعه ایران داشته است. در سال 1337، با تاسیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، طراحی پوستر به‌عنوان یکی از موضوعات درسی در درس “هنرهای تزیینی” برای دانشجویان آغاز شد.
طراحی پوستر
همان طور که گفته شد امروزه پوسترها، به عنوان نوعی از طراحی‌های بصری شناخته می‌شوند که برای انتقال اطلاعات و رویدادهای مختلف به کار می‌روند. انواع پوستر عمدتاً به شکل عمودی طراحی می‌شوند و ابعاد آنها به‌گونه‌ای است که مطالب درون آنها خوانایی مناسبی داشته باشند. فرآیند طراحی پوستر امروزه با ایده‌پردازی آغاز می‌شود و با استفاده از عکس‌ها و تایپوگرافی ادامه می‌یابد. انتخاب صحیح فونت، فرم و رنگ باعث می‌شود که پوستر نهایی توانایی ایجاد هیجان در مخاطب را داشته باشد. به زبان ساده، طراحی پوستر، یک مجموعه از انتخاب‌هاست؛ به اصطلاح، ترکیب رنگ‌ها، فونت‌ها و اشکال مختلف در ایجاد یک اثر هنری نوین، افزایش فروش و تقویت برندینگ تاثیرگذار هستند.
سوالات متداول
1- معنای لغوی پوستر چیست؟
پوستر” یا “اعلان”، یک واژه انگلیسی است که در فارسی به نام اعلان شناخته می‌شود. همچنین در ایران، برخی افراد از واژه‌های فرانسوی مانند “آفیش” یا واژه‌های آلمانی مانند “پلاکارد” برای اشاره به همین مفهوم استفاده می‌کنند.
2- چه کسی به عنوان پدر پوستر شناخته می‌شود؟
در سال ۱۸۷۱، فردریک واکر نخستین پوستر انگلیسی را حکاکی و روی چوب تولید کرد. اما لقب پدر هنر پوستر به ژول شره فرانسوی رسید. او با لیتوگرافی رنگی تکنیک‌های جدید چاپ سنگی را معرفی کرد و اثرات خلاقانه اش تعامل برقراری آسان با مردم را ایجاد کرد.
جمع بندی
تاریخچه پوستر نه تنها به عنوان یک وسیله تبلیغاتی بلکه به‌عنوان یک اثر هنری جذاب و تاثیرگذار نیز نقش بسزایی در فرهنگ‌ها و جوامع ایفا کرده است. از پیشینه‌های نخستین پوسترهای ایرانی با تزیینات مذهبی گرفته تا تکنیک‌های مدرن پوسترسازی، این هنر تجسمی در تاریخ انسانی تبدیل به آیینه‌ای از ذائقه‌ها، ایدئولوژی‌ها و حتی فنون تبلیغاتی شده است. اگر شما هم به دنبال تولید پوسترهای متنوع و حرفه‌ای برای تبلیغات یا هر مناسبتی هستید، می‌توانید با شرکت “جوپنزا” تماس بگیرید و از تخصص و تجربه ما بهره‌مند شوید. “جوپنزا” با تیمی متخصص و با تجربه در زمینه طراحی گرافیک و پوسترسازی، آماده است تا نیازهای شما را با کیفیت بالا و به شیوه‌ای منحصر به‌فرد برآورده سازد.